Ինչպե՞ս կառուցել
հետիոտնային քաղաք

Միրոսլավ Ֆեդորկիվ, հեծանվային ակտիվիստ, Իվանո-Ֆրանկովսկի քաղաքային վարչության կոմունալ քաղաքականության բաժնի պետ:

Քաղաքում ուրբանիստիկայի մասին առաջին անգամ մենք սկսեցինք խոսել: Խնդիրների մասին էինք բարձրաձայնում, թե ինչպես փողոցներում ոչ միայն վերականգնում կամ հիմնանորոգում կատարել, ասֆալտ ու սալահատակ փոխել, այլև փողոցները դարձնենք մարդկանց համար անվտանգ ու հարմարավետ, ավելի մատչելի և գեղեցիկ:

Փողոցների վերակառուցման մեր նախագծերում մենք հաճախ հենվում էինք քաղաքային շարժունակության և ունիվերսալ ձևավորման սկզբունքներին: Առաջին տեղում դիտարկում էինք հետիոտների շահերը:

Նաև մեծ տեղ էինք հատկացնում հեծանվային ենթակառուցվածքներ զարգացմանը, որովհետև կարևոր է զարգացնել հեծանվային երթևեկությունը: Մեծ ուշադրություն էինք դարձնում հանրային տրանսպորտին: Միայն դրանից հետո էինք անդրադառնում վարորդներին:

Ավտոմեքենաներն զբաղեցնում են փողոցի տարածության մեծ մասը, միաժամանակ նվազագույն արդյունավետություն ունեն: Նոր ուրբանիստիկայի փիլիսոփայությունն ու սկզբունքները լայն զանգվածները արագ և դյուրին չեն ընկալում:

Երբեմն ոտնահարվում են որոշ մարդկանց շահերը: Օրինակ, տուժում են վարորդները, որոնք սովոր են, թե փողոցները պետք է նախագծվեն առաջին հերթին մեքենաների և թողունակության հաշվարկով:

Սակայն կայուն շարժի սկզբունքը և նոր փիլիսոփայությունը պահանջում են մեզնից նոր մոտեցումներ: Մենք առավելությունը տալիս ենք մարդուն և հետիոտնին: Միաժամանակ, մեծ աշխատանք ենք տանում` բացատրելու մարդկանց, որ մեր քաղաքում տեղի ունեցող փոփոխությունները շահավետ կլինեն բոլորին:

Քաղաքաբնակները կստանան հարմարություններ: Դրանից կշահեն երեխաները, քանի որ մեծ տեղ ենք տալիս մանկական հանրային տարածքներին: Դրանից կշահի բիզնեսը, որովհետև հետիոտնային փողոցներում միշտ էլ ավելի լավ է զարգանում առևտուրը, բացվում են հանրային սննդի նոր կետեր` ռեստորաններ, սրճարաններ, նաև` նոր խանութներ: Այս ամենը նպաստում է քաղաքի տնտեսության զարգացմանը:

Նաև մեծ ուշադրություն ենք դարձնում հանրային տրանսպորտի զարգացմանը: Հայաստանի պես Ուկրաինայում էլ նույն խնդիրը կար` ճանապարհներին երթուղայինների և մասնավոր ավտոմեքենաների գերակշռությունը: Հիմա մեզ մոտ ամեն ինչ փոխվում է: Քաղաքի համար գնել են նոր ու մեծ ավտոբուսներ և տրոլեյբուսներ:

Նույն նպատակով էլ զարգացնում ենք հեծանվային ենթակառուցվածքները, որոնց շնորհիվ քաղաքի տարբեր թաղամասերը կկապվեն կենտրոնի հետ: Այսպիսով, մարդը կդառնա ավելի շարժունակ` քաղաքում տեղաշարժվելով ոչ թե մեքենայով, այլ` հեծանվով: Նախատեսված է ու կազմվում է մի ստրատեգիա` 10-15 տարվա հաշվարկով:

Չափազանց կարևոր է պահպանել փոքրիկ բաղադրիչները, քաղաքի «չամիչները»: Այն մանրուքները, որոնք կերտում են քաղաքի «ոգին» և մթնոլորտը: Օրինակ, փողոցները, տները կամ շենքային ճակատները վերականգնելիս փորձում ենք պահպանել փոքրիկ բաներ: Օրինակ, հին դիտահորերի կափարիչները, ջրահոսների ճաղերը: Նույնիսկ՝ հին մայթեզրերը:

Մենք հիմա գտնվում ենք Միցկևիչի հրապարակում, որը պատմական Իվանո-Ֆրանկովսկի կենտրոնն է: Առաջ այս փողոցը երթևեկելի էր: Այստեղով անցնում ու կայանում էին մեքենաներ: Իսկ հիմա այն հետիոտնային է: Մենք այն դարձրեցինք մեր քաղաքի հետիոտնա-հեծանվային կենտրոնի հիմքը: Վերականգնման շրջանակներում պահպանել ենք փողոցի հին ծածկույթի որոշ տարրեր: Օրինակ, այս բազալտե սալահատակը:

Սալահատակը գրեթե հարյուր տարեկան է, և վերականգնման ժամանակ այն պահպանեցինք:
Այդ էֆեկտի ուժեղացման ու դիզայնի լավացման համար փողոցի որոշ հատվածների երկայնքով գրանիտե մայթեր ենք կառուցել: Նոր ծառեր ենք տնկել, տեղադրել ենք նոր փողոցային նստարաններ, նոր լուսավորություն ենք անցկացրել և փողոցի բարեկարգման այլ բաղադրիչներ:

Հիմա այս փողոցն անվտանգ է, մատչելի և անխոչընդոտ: Այն դարձել է մեր քաղաքի բնակիչների և հյուրերի սիրելի հանգստավայրը:

***

Կարծիք կա, թե ենթակառուցվածքային ընտիր ծրագրերի իրագործման համար քաղաքում միջոցները չեն բավականացնի: Սակայն մենք համոզվեցինք և ուրիշներին էլ խորհուրդ ենք տալիս հեծանվային ենթակառուցվածքների զարգացման նախագծերն իրագործել համալիր կերպով` փողոցների վերականգնման ժամանակ:

Երբ փողոցն ամբողջությամբ փորված է և փոխված են կոնֆիգուրացիաները, նման վերականգնման շրջանակներում կարելի է մտածել նոր կանաչապատման, նոր կահույքի, հեծանվային նոր հեծանվային ենթակառուցվածքի մասին:

Հարկավոր է նախատեսել նաև հանրային տարածքներ: Հնարավոր է` փոքրիկ պուրակներ, ոչ մեծ այգիներ: Դրանք մարդկանց համար ինքնատիպ «մագնիսներ» են, որ ավելի երկար ժամանակ անցկացնենք փողոցում:

Երբեք այնպիսի վերանորոգում չենք ձեռնարկում` պահպանելու այն տեսքը, որի հիմքը դրվել է 30 տարի առաջ: Փորձում ենք հնարավորին չափ շատ փոփոխություններ անել, որ փողոցը արդիական լինի հաջորդ 30 տարիներին ևս:

Այդպես մենք ընդառաջ ենք գնում ապագային: Անհրաժեշտ է միշտ հիշել, որ ժամանակակից եվրոպական լավ նախագծի իրագործումը հնաոճ նախագծից ավելի թանկ չէ: Մինչդեռ ապագայում` շահագործման ժամանակ, կպարզվի, որ լավ նախագիծը ավելի էժան է:

Օրինակ, եթե լավ նախագծով փողոցներ ենք վերակառուցում և կազմակերպում ճանապարհային երթևեկությունը, ապա նման փողոցներում կպակասեն վթարներն ու խցանումները: Արդյունքում, ընդհանուր առմամբ, այն քաղաքին ու հանրությանը օգուտ կբերի:

Մեր հաջողության գաղտնիքն այն է, որ մեր համոզմունքներին ու փիլիսոփայությանը հավատում են բազմաթիվ քաղաքացիներ: Քաղաքային տրանսպորտից օգտվող սովորական քաղաքաբնակներ, քաղաքապետն ու գործադիր կոմիտե: Տեսնում եք, մեր քաղաքագլուխը մշտապես երթևեկում է հեծանվով:

Լինում են դաշտային խորհրդակցություններ` քաղաքի տարբեր մասեր այցելելու համար: Քաղաքագլուխն ու վարչությունների աշխատակիցները հեծանիվ են վարում, որովհետև կարող են արագ ու հարմարավետ տեղաշարժվել` ուսումնասիրելով անհրաժեշտ վայրերը:

Այդպես կարող ենք օգտվել հետիոտնային կամուրջներից, կարող ենք անցնել այգիներով, պուրակներով ու բակերով: Դուք տեսաք` մենք բաց չէինք թողնում բակերը, որովհետև անբարեկարգ բակերը շատ են:

Մենք ուշադրություն ենք դարձնում բակերին: Ցավալիորեն, մեր հնարավորությունները սահմանափակ են: Թերևս Հայաստանում էլ է այդպես: Սակայն ուշադրություն ենք դարձնում ոչ միայն քաղաքի Կենտրոնին, այլև միկրոշրջաններին ու «ննջարանային» հատվածներին:

Հետևաբար, մեր մեծագույն խնդիրն է` զարգացնել քաղաքը թե Կենտրոնում, թե արվարձաններում: Ակտիվ աշխատում ենք այդ ուղղությամբ: Ուրբանիստիկայով զբաղվելիս շատ կարևոր է պլան կամ գոնե տեսլական ունենալ, թե ինչպիսին կլինի քաղաքը, ասենք, 15 տարի անց: Սրանք հեռահար պլաններն են:

Դրանք երբեք ճշգրիտ չեն լինում: Խոսքը գլխավոր հատակագծի մասին չի: Թեև ավելի ճիշտ ասել «մաստեր-հատակագիծ»։ Ապագայի քաղաքի տեսիլքը` դա է կարևորը: Քաղաքներում հաջողված փոփոխություններ անելու համար անհրաժեշտ են այդ փոփոխություններին հավատացող մարդիկ: